Twaalf jaar geleden heb ik met mijn zoon een fietstocht gemaakt, van Maastricht naar Bazel. Ik heb er heel veel- vooral mooie – herinneringen aan overgehouden. Wat wil je, het was de tweede lange tocht die ik met mijn toen nog jonge zoon maakte. Hij was twaalf, ik was trots op hem, op zo’n jonge leeftijd al zo’n fietstocht. En laat ik eerlijk zijn, zijn prestatie straalde ook een beetje op mij af. Wat leuk, zo’n vader die zo’n mooi avontuur met zijn zoontje aangaat!

Maar laat ik iets concreter worden: welke herinneringen zijn dat dan zoal, wat herinner ik mij nou precies?
Laat ik beginnen met een tweetal vervelende herinneringen: het regende tijdens de eerste dagen van de tocht tamelijk veel. En dat is niet goed voor de moraal. Vooral ook omdat onze eerste fietstocht wat betreft regen welhaast traumatisch te noemen was: twee weken elke dag regen! Goed, ook deze tocht begin dus slecht, maar gelukkig, het ging echt slechts om de eerste drie / vier dagen. Naarmate we zuidelijker kwamen werd het – precies zoals het hoort – warmer en zonniger.
En de tweede minder positieve herinnering is dat de route ons wel door een heel erg rustig deel van Frankrijk bracht, een dag of twee was het erg saai geweest, nauwelijks dorpjes, en dan is het dus ook moeilijk om plekken te vinden waar je kunt eten en/of slapen.
Ik herinner me, en nu gaat het dus over de positieve zaken, dat mijn zoon tamelijk goed fietste, af en toe fietste hij me er al bijna uit. Tijdens onze eerste fietstocht had ik hem vaak moeten motiveren: “kom op, nog eventjes dan zijn we er, je natuurlijk, je kunt het wel, als we nou nog tot het volgende dorp doorgaan, dan gaan we daar een ijsje eten”, van die dingen. Nu was dat veel minder nodig, soms reed hij kilometers lang voorop, wilde vooraf graag kijken welke route we gingen rijden, had er lol in om de heuvels de baas te worden, heerlijk!
Verder had ik vooraf een route gezocht die veel langs rivieren en kanalen ging, belangrijk, want dat betekent dat je niet al te veel hoge bergen en dalen hebt. Want bergen betekent voor de fietser klimmen, en ja, daar moet je wel van houden. En inderdaad, mijn zoon en ik zijn daar geen overdreven voorstanders van. Als je een berg tegenkomt, okay, dan moet je er overheen, maar om ze nou op te gaan zoeken, nee! Kortom, ik had goed nagedacht over de route, en inderdaad, zoals ik het me herinner, we hebben heerlijk veel lekker vlak kunnen rijden, af en toe een heuvel, maar dat mocht geen naam hebben.
Wat herinner ik me daarnaast nog meer? Onder andere een paar leuke ontmoetingen met andere fietsers, een gezin uit Eibergen waar we een tijdje mee op fietsen en waarmee we samen op een camping hebben gestaan. Een alleengaande vrouw uit Amsterdam(?) waar we een tijdje mee samen fietsen. Daarnaast herinner ik me toch ook de prachtige Belgische streek de Hoge Venen en de mooie dorpjes waar we door heen kwamen in de Elzas.

Maar waarom nu deze hele exercitie?
Het toeval wil dat ik dit jaar samen met mijn vrouw wederom een deel van deze tocht gefietst heb, maar nu de ander kant op. Achteraf schat ik dat we ongeveer tweehonderd kilometer min of meer langs de zelfde wegen, waters en dorpjes hebben gereden. En de grote schok is: eigenlijk heb ik bijna nergens momenten van herkenning gehad! Natuurlijk, als we tien kilometer langs een bepaald kanaal rijden dan weet ik: hier moet ik twaalf jaar geleden ook gereden hebben. Of een lang traject langs de Moezel: hier moeten we ook gereden hebben. Maar bijna nergens herinnerde ik me een mooi huis dat ik zag, of een bijzondere boom. Ja, een paar keer herinnerde ik me een naam, bijvoorbeeld “l’Etang des Mutches”, maar dat komt dan vooral omdat wij dat het “mutsenmeer” noemden. Want dat vergroot de kans op onthouden: als we in staat zijn om de nieuwe prikkel te combineren / te associëren met bestaande prikkels; daarom werken ezelsbruggetjes zo goed!

Kortom, de herinneringen die ik heb zijn vooral vaag: algemene gevoelens, globale beelden over de schoonheid van een streek. Maar zelfs die globale herinneringen blijken niet altijd correct. Ik dacht echt dat de tocht bijna overal erg vlak was! Nu, samen met mijn vrouw, kom ik erachter dat er aanzienlijk meer geklommen moet worden dan dat ik me meen te herinneren! Ook weer zo’n leuke hebbelijkheid van ons geheugen: we zijn vooral geneigd de positieve dingen te onthouden!
En daarnaast, zoals gezegd, nauwelijks concrete herkenningen. Al die beelden waarvan ik twaalf jaar geleden dacht dat ze voor eeuwig in mijn herinnering gebrand zouden zijn, ze zijn weg, verdwenen als sneeuw voor de zon!

Als psycholoog ben ik me natuurlijk al jaren bewust van de feilbaarheid van onze hersenen, van ons vermogen om ons zaken goed te herinneren, maar als mens word ik er in dit geval weer eens keihard mee geconfronteerd. Een lesje in nederigheid.

En het werpt natuurlijk ook weer een nieuwe licht op mijn (onze?) behoefte om voortdurend op jacht te zijn naar nieuwe ervaringen, nieuwe streken, nieuwe oorden. Natuurlijk die streken, landen zijn misschien slechts enigszins veranderd, maar hoe zit het met jezelf? In de tijd die zit tussen beide ervaringen ben je zelf ook veranderd, en hoogstwaarschijnlijk zorgt die verandering in jezelf wel voor een totaal nieuwe ervaring!